Nöronavigasyon

Beyin tümörlerinin cerrahi tedavisinde Nöronavigasyon kullanımı

 

Navigasyon sistemi ne amaçla kullanılmaktadır?

Beyin ameliyatları sırasında en önemli noktalardan birisi sağlam beyin dokusuna zarar vermeden operasyonu bitirmektir. Bilindiği gibi beyin son derece hassas bir organdır ve diğer organlardan farklı olarak kendisini yenileme iyileştirme yeteneği çok kısıtlıdır. Bu nedenle tümör ameliyatlarında tümörün yakınındaki sağlam beyin dokusuna mümkün olduğu kadar zarar vermemek ve sadece tümör bölgesinde işlemi yapmak için kullanılan en güvenilir yöntem Nöronavigasyon’dur. 

 

Sistemin ameliyat sırasındaki fonksiyonu nedir?

Ameliyat öncesinde hastaya yapılan Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Magnetik Rezonans Görünteleme (MRG) gibi tetkikler önce Navigasyon cihazının bilgisayar sistemine yüklenmektedir. Hastanın 3 boyutlu radyolojik tetkikleri bilgisayar tarafından tanınmakta ve çeşitli hassas cihazlar yardımıyla ameliyat sırasında cerrahın sadece bu bölgede çalışması ve etraftaki normal beyin dokusundan uzakta kalması ve zarar vermemesi sağlanmaktadır. Amaç, derin yerleşimli bir tümörden biyopsi almak ise, 3 boyutlu görüntüleme yardımı ile biyopsi iğnesinin lezyon içinde tam istenilen yere ulaşması sağlanabilmektedir. Bilgisayar sistemi kontrolü ile ameliyat edilecek alan saptanarak işleme başlandığı için, hedeflenen alana sıfıra yakın hata oranı ile yaklaşılır ve minimal sağlam doku hasarı ve nedbe dokusu yaratılır. 

 

Beyin tümörleri dışındaki ameliyatlarda kullanılıyor mu?

Derin yerleşimli ve milimetrik hesaplamalar gereken bir alanda cerrahi işlemler yapılacağı zaman Navigasyon ameliyat sırasındaki başarı oranını arttırmakta ve hata oranını azaltmaktadır.  Parkinson hastalığı gibi beynin derin bir bölgesine pil takılması gibi bir işlem yapılması gereken hastalıklarda navigasyon kullanımı ile hata oranı sıfıra yakın olmaktadır. Bunun dışında, çeşitli omurga hastalıklarında bel omurlarındaki stabilizasyon için kullanılan vida yerleştirme işlemlerinde 3 boyutlu sistem yardımıyla hata oranı yüzde 1’in altına inmektedir.

 

Tümörün yerleşimi ile sistemin kullanımı arasında ilişki var mıdır?

Beyin dokusunda bazı tümörler oldukça derinde yerleşmiştir. Bu tümörlerin bir kısmının ameliyat ile çıkartılması gerekmektedir. Bazı derinde yerleşen küçük tümörlerden ise teşhis konulup tedavi başlanması için biopsi alınması gerekmektedir. Navigasyon sistemi yardımıyla 3 boyutlu görüntüleme eşliğinde bu tür derinde yerleşen küçük tümörlerde 1mm hata payı ile biopsi alınması mümkün olmaktadır. Aynı şekilde bu hassas ve özel cihazlar yardımıyla derindeki bu tümörlerin çıkartılması daha büyük başarı oranı ile sağlanmaktadır. Bazen küçük bir tümöre ameliyat sırasında ulaşmak çeşitli güçlükler içerebilir. Tümör çok küçük olduğu için ulaşmak bazen fazla miktarda normal beyin dokusuna zarar verebilir. Navigasyon cihazı bu tür tümörlerde sağlam beyin dokusunu koruyarak tam olarak tümörün hedeflenmesini ve çıkartılmasını sağlamaktadır.

 

Navigasyon uygulaması hangi aşamalardan oluşuyor? Görüntüleme, bölgeye ulaşma, tümörün çıkarılması gibi….  Detaylı olarak anlatır mısınız?

 

Navigasyon kullanılan ameliyatlarda hastaya özel bir hazırlık gerekmemektedir. Standart beyin ameliyatlarında kullanılan yöntemler dışında ek bir uygulama yapılmaz. Ameliyat öncesinde hastaya yapılan Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Magnetik Rezonans Görünteleme (MRG) çalışmaları CD ile Nöronavigasyon cihazının bilgisayar sistemine yüklenmektedir. Hasta ameliyathane ortamına alındıktan sonra cihaz lazer okuyucuların ameliyat sahasını rahatça göreceği uygun pozisyonda yerleştirilir. Daha sonra deri yüzeyinde gezdirilen prob yardımıyla cerrahi alan 3 boyutlu olarak bilgisayara tanıtılır.  Eğer biyopsi amaçlı bir cerrahi girişim yapılacaksa, cihaz lezyonun tam içine girmemiz için gerekli hesaplamaları yapar ve beraberinde lezyona en kısa ve en az hasarla ulaşılacak düzgün açıyı ve iğne derinliğini bulmamızı sağlar.  Bu sayede, biyopsi alınması planlanan çok küçük ve derin yerleşimli bir tümör olsa bile iğne tam lezyonun merkezine yerleştirilebilir. Yüzeyel yerleşimli küçük bir tümör çıkarılması planlanıyorsa, lezyon üzerinde deriden itibaren prob dokundurularak tümörün tam lokalizasyonu görülür.  Böylece normal beyin dokusuna gereksiz zarar verilmesi engellenir ve fazla miktarda kemik açılmasına gerek kalmaz. Tümör cerrahisi sırasında prob tümörün ön, arka, medial, lateral, alt ve üst taraflarında gezdirilir. Bilgisayara yüklenen 3 boyutlu görüntülerle karşılaştırılarak tüm cerrahi sınırlar net olarak tesbit edilir. Bilgisayar sisteminin eşik ayarları kullanılarak lezyona giriş yerimiz ile normal beyin dokusu arasındaki komşuluk ekranda izlenebilir. 

 

Hata payı var mıdır? Riskler nelerdir?

Cihaza hastanın BT ve MR görüntüleri yüklendikten sonra 3 boyutlu olarak sistem ameliyat sırasında cerraha kılavuzluk yapmaktadır. Bu nedenle hata payı 1mm den daha azdır. Tüm cerrahi girişimlerde olduğu gibi bu işlemde de bazı riskler bulunmaktadır. Eğer tümör çıkartılması sırasında veya omurga ameliyatında vida yerleştirilmesi işleminde Navigasyon kullanılıyorsa bu sisteme ait ek bir risk söz konusu değildir. Derin yerleşimli tümörü olan bir hastada biopsi alınırken sistem kullanılacaksa kanam veya enfeksiyon gibi 2 risk mevcuttur, bu risklerin görülme oranı % 1 civarındadır. 

 

Navigasyon sisteminin yapılacak cerrahi girişime sağladığı yardımlar

 

-Cerrahi yapılacak olan alanın anatomik olarak 3 boyutlu görüntülenmesi

-Tümöre ulaşmak için en uygun kesi yerinin belirlenmesi ve küçük bir kesi ile ameliyatın yapılması. 

-Lezyon ile ilgili tüm ölçümlerin hassas şekilde gerçekleştirilmesi.

-Beyin veya omurgada hastaya takılacak vida veya pil gibi implantların hatasız gönderilmesi

-Sağlam dokuya minimal zararın verilmesi

 

      

Şekil 1. Cerrahi alana yerleştirilen görüntü okuyucu ve alandaki tm hareketleri izleyen kamera sisteminin yerleştirilmesi.
 

Şekil 2. Deri üzerinde yapılan görüntü tanıtma işlemi sonrasında 3D modelin görüntüleri.
 

Şekil 4. Deri üzerinden cerrahi planlamanın yapılması.
 

Şekil 5.  Threshold ayarları yapıldıktan sonra, lezyona ulaşmak için gereken giriş noktasındaki girus ve sulkus anatomisinin değerlendirilmesi.