Omurga Eğrilikleri

Skolyoz arkadan bakıldığında omurganın yanlara doğru "S" veya "C" biçiminde kıvrılmasıdır. Bunun sonucunda omurga döner ve bir omuz ve bir kalça diğerinden yüksek görünür. Genetik olanları varsa da genellikle çoğunun sebebi bilinmemektedir. Kifoz yandan bakıldığında omurganın dışa doğru açılanması kamburlaşmasıdır.

Vücuda arkadan bakıldığında normal omurga düz olarak görülür.  Gövdeye yandan bakıldığında omurgada normal bir takım normal  eğrilikler görülür. Sırtta normal bir kamburluk yani kifoz varken belde  içe doğru bir eğrilik yani lordoz vardır. Fakat, skolyozlu bir omurgaya arkadan bakıldığında, yana doğru bir eğrilik görülür . Bu kişiye bir yana doğru eğiliyormuş gibi bir görüntü verir.. Skolyoz ile birlikte sık sık yan planda da değişiklikler görülebilir. Skolyoz tek bölgede eğrilik veya birkaç bölgede eğrilik şeklinde görülebilir. Ayrıca omurga rotasyon dediğimiz  kendi etrafında da dönme ile şekil bozukluğuna sebebiyet vermektedir.

Skolyozun %85’inin sebebi bilinmemektedir.En sık genç kızlarda ergenlik çağının hızlı büyüme döneminde ortaya çıkar. Doğuştan olanlar  omurga oluşumu sırasında anne karnında birtakım etmenlere maruz kalmasıyla oluşur. Bunun dışında kas ve sinir hastalıklarına bağlı gelişen skolyozlar da görülebilir.

Skolyoz bir hastalık değil, bir bulgudur ve pek çok hastalığın ortak bulgusu olarak karşımıza çıkabilir.Oldukça sık görülen bir deformitedir. Çoğunlukla büyüme çağında ortaya çıkar. Skolyoza neden olan faktörler okul çağı öncesinde etkili olmaktadır.Deformite genelde 14 yaş öncesi belirgin olmaya başlar. Okul çağı öncesi erkeklerde biraz daha fazla görülmesine karşın adolesan dönemde kızlarda 3-5 kat fazla görülür. Yapılan okul taramalarında insidansı %0,3-15,3 olarak bulunmuştur

Skolyoz ve kifoz belirtileri nelerdir?

 

                Skolyoz herhangi bir yaşta olabilir. Doğuştan skolyoz 3 yaş altında görülür. Genellikle doğumsal yapı bozukluklarına, sinir ve adale hastalıklarına, kazalara, enfeksiyon ve tümörlere bağlı olarak gelişebilir. Juvenil skolyoz 3-10 yaşları arası görülür ve nadirdir. 10 yaş sonrası görülen adolesan (buluğ çağı) skolyoz olarak adlandırılır ve en sık görülen tipidir. Skolyoz büyümenin devam ettiği buluğ çağı boyunca hızlı bir ilerleme gösterir. İskelet gelişiminin tamamlanıp büyümenin durduğu yaşlarda ilerleme durur. 50 derece özellikle de 70 derece üzeri eğrilikler erişkin yaşlarda oldukça az olmasına karşı ilerleme gösterebilirler.

Skolyoz genellikle ağrı yapmaz. Tedavi eğilmenin ilerlemesini engellemek, görünüm bozukluğunu gidermek, gelişebilecek solunum ve dolaşım problemlerini engellemek, omurgada gelişebilecek kireçlenmelerini engellemek amacıyla yapılır.

Skolyozda bir omuz diğerinden daha yüksekte olabilir.Bir kürek kemiği  diğerine göre daha yüksekte ya da daha belirgin olabilir.Kollar yanlara sarkıtıldığında, bir tarafta kolla gövde arasında daha fazla boşluk olabilir.Bir kalça diğerine göre daha yüksek ya da daha belirgin görünebilir.Kafanın izdüşümü leğen kemiklerinin ortasına denk gelmeyebilir.Hastaya arkadan bakıldığında ve omurgası yere parelel hale gelene kadar öne eğilmesi istendiğinde sırtının bir tarafı diğerine göre daha yüksek görünebilir (hörgüç görüntüsü).

Skolyozun erken döneminde hastaların hiçbir yakınması yoktur ya da minimaldir.Pek çok hastada tesadüfen tanı konulur.Aileyi hekime götüren ilk semptom genellikle görüntü bozukluğudur.Hastalar hekime bir omuzunun daha yüksekte olduğu, kalçasının belirginleştiği ya da kürek kemiğinin dışa çıktığı gibi şikayetlerle başvurur.Sıklıkla aile öyküsü vardır.Hastanın öyküsü alınırken hamilelik ve doğum sonrası ayrıntılı şekilde sorgulanmalı, nörolojik anomaliye yol açabilecek ilaç kullanımı araştırılmalıdır.Çocuklarda ve adölesanlarda genellikle ağrısızdır. Nadir de olsa çocukluk çağında çabuk yorulma ve bel ağrısından şikayetle başvurabilirler.Solunum kapasitesindeki azalma nefes darlığına yol açabilir.Karın içindeki sıkışma kendisini gastrointestinal şikayetlerle gösterebilir. Hafif vakalarda ise semptomlar orta yaşlara kadar ortaya çıkmaz.

Yandan bakıldığında torasik omurganın artmış eğriliğine kifoz (kamburluk) denir. Artmış kifoz deformitesi sadece postürel(duruşla ilgili) olabilir ve çoğunlukla egzersiz ve uygun postür ile düzeltilebilir. Kifozlu hastaların ufak bir yüzdesinde ise postürel tipe göre daha hareketsiz bir deformite vardır ve bu kamalaşmış omurga kemiklerine bağlıdır. Bu tip kifoza Scheuermann kifozu denir ve tedavisi postürel kifoza göre çok daha zordur Sebebi bilinmemektedir. İskelet gelişimini tamamlamamış Scheuermann kifozlu adölesanlarda korse tedavisi önerilebilir.Duruşa bağlı kifozu olan bireyleri uyardığınız zaman kendiliğinden kifozunu düzeltip daha dik durabilir. Oysa Schuermann kifozu yani yapısal kifozu olan hastalara dik durmasını söylediğinizde istese de kifozunu düzeltemeyebilir.

 

Tanısı nasıl konur?

 

Doktor ve ailelerin skolyozu en kolay tanıyabilmelerinin yolu çocukların kollarını aşağı sarkıtarak öne eğildiklerinde sırtta ve özellikle kürek kemiği seviyesinde asimetrinin farkedilmesidir. Bu asimetrinin diğer sebeplerinin( travma, kas tutulması gibi) olup olmadığına da bakılmalıdır.Şüphelenilen olgularda ya da okul taramalarında Adam’s testi de denilen öne eğilme testi uygulanır.Hasta tamamen çıplak olmalı ve ayakta durmalıdır.Hastadan ayaklar bitişik ve diz gerginken öne eğilmesi istenir.Kollar serbest aşağıya sallanmalı ve avuç içleri birbirine bakmalıdır.Bir şakül boyun 7. Omurga çıkntısından aşağıya sarkıtılır.Normal kişilerde şakül kuyruk sokumu ortasından geçmelidir. Herhangi bir sapma denge bozukluğunun belirtisidir.

Tanı rontgen ile teyid edilir. Burada skolyozu tam değerlendirmek için tüm omurgayı gösteren filmler kullanılmalıdır. Grafiler ayakta çekilmeli ve kaset 90 cm uzakta olmalı, böylece tüm omurga görüntülenebilmelidir Grafiler yoğun radyasyondan kaçınmak için genel olarak 6 ayda bir tekrarlanmalıdır.Böylece eğim aynı mı kalıyor yoksa artıyor mu anlaşılabilir

Tedavisi nasıl yapılır?

 

Tedavide ana hedef eğimin erken farkedilmesi, ilerleme olasılığının tahmini, düzeltilmesi, oluşabilecek komplikasyonların önlenmesi ve bunun devamının sağlanmasıdır.Bu dönem çoğunlukla okul çağı öncesine dayanmaktadır (okul taramaları).Prognostik faktörler göz önünde bulundurularak skolyoz tedavisi her hasta için özel olarak tasarlanmalıdır.Skolyoza yol açabilecek nedenler varsa tedavi edilmelidir.Her iki bacak uzunluk farkı varsa düzeltilmelidir.Tek taraflı işitme ya da görme bozukluğu etyolojide rol oynayabilir ve tedavi edilmelidir.Uygun posturun sağlanması için egzersiz önerilebilir.Eğimde artış farkedildiğinde daha sık kontrollere çağrılmalıdır.20 derecenin altında eğriliği olan hastalar genellikle konservatif yöntemlerle tedavi edilir.Nöromüsküler skolyoz ve ilerleme riski yüksek olan hastalar hariç 10 derecenin altındaki eğriliklerde çoğu kez gözlem yeterlidir. Bu çocuklar 6-12 aylık aralıklarla takip edilirler.

Yatak istirahati ve traksiyon deformiteyi azaltır, ayrıca traksiyon pasif germe sağlar.Ancak düzelmenin devamında etkisizdir.Egzersiz eğimin esnekliğinin sağlanması için oldukça önemlidir, ancak eğimi azaltmaz ya da ilerlemeyi yavaşlatmaz.Bunun yanında postürü düzeltmek, kas dengesizliğini düzeltmek ve solunumu düzeltmek gibi yararları vardır.Postur egzersizlerinin en önemlisi pelvik tilt egzersizleridir. Lomber ve servikal lordoz azaltılarak omurga uzatma amaçlanır. Bu amaçla tüm vücudu duvara dayamak, boyunu duvara doğru itmek, baş üzerine ağırlık yerleştirmek ve yukarı doğru itmek postürü iyileştirir.

Korse tedavisi : Korselemenin diğer tüm tedavilerden daha etkili sonuçlar verdiği bildirilmiştir.Eğimin ilerlemesini durdurabilir ancak eğim düzelmez.Genel olarak korse endikasyonu: 20-40° arası skolyozdur.İskelet gelişimi henüz tamamlanmamış ve ilerleme gösteren her olgu korse tedavisi açısından değerlendirilmelidir.İskelet oluşumunu tamamlanmamış çocuklarda korseleme 30 dereceden büyük, 45 dereceden küçük eğimler ve radyolojik ilerleme gösteren 20 dereceden küçük eğimler için kullanılır. Eğim 18 dereceden büyük ve gözlem süresi boyunca 18 dereceden fazla ilerleme göstermişse korseleme hemen yapılmalıdır. 10-15 derece eğriliği olan küçük bir çocukta her 3 ayda bir grafi çekilerek korseleme geciktirilebilir; 5 derece ve daha fazla ilerlemede korse düşünülmelidir .15-20 dereceden az sırt skolyozda dikkate değer bir kaburga  veya rotasyonu varsa korseleme önerilir. 20 derecelik eğimlerde rotasyonu olsun olmasın korseleme önerilir.50 derecenin üstündeki eğimlerde hasta diğer tedavileri reddederse ve eğri ilerlemesi önlenemezse önerilir.Korsesi  takılı iken hasta oturabilir ve yürüyebilir.Önerilen egzersizleri yapabilir ya da bazı sporla uğraşabilir.Genellikle büyüme sona erinceye kadar günde 23 saat süreyle takılır. Kalan 1 satte temizlik ve tuvalet amacıyla çıkarılır.Korse giyen hastalar 4-6 aylık aralıklarla izlenir.Tedavi süresince eğriliklerde düzelme görülmesine rağmen bu sonuç kalıcı değildir. Çoğu hastada eğrilik tedavi öncesi durumuna döner.

CERRAHİ

Genel olarak 40 derecenin üstündeki eğriliklerde cerrahi gündeme gelir.İlk amaç gövde simetrisinin sağlanmasıdır.Sırt 1. omurgayı kuyruk sokumunun üzerinde olacak şekilde santralize etmek ve pelvis ve omuzları yere paralel konumda tutmaktır. İkinci amaç olabildiğince yapısal eğrilikleri gidermek, akciğer fonksiyonlarını düzeltmek ve sırtta  deformiteyi en aza indirmektir.Günümüzde skolyoz cerrahisinde posterior girişimler tercih edilmektedir. Elde edilen düzelmeyi korumak amacıyla enstrumantasyon sınırları içinde kalan vertebralara kaynatma füzyon yapmak şarttır.Füzyon bölgesindeki segmentte hareket ortadan kalkar. Bu sayede yerleştirilen implantın kırılması ve elde edilen düzelmenin kaybolması olasılığı ortadan kalkar. Ancak bu durum hastaya bir miktar morbidite yükler. Bu yüzden cerrahi kararı titizlikle verilmeli ve mümkün olan en az sayıda vertebra enstrumantasyon ve füzyon alanı içine dahil edilmelidir. İleri derecelerde (>70 derece) ve rijid eğriliklerde ilk seansta vertebral kolona anterior yaklaşımla anterior longitudinal ligament ve diskler kesilerek vertebral mobilite artırılır. Bu sayede ikinci seansta posterior yaklaşımla daha iyi bir düzelme sağlanır

Etiketler : omurga eğrilikleri , skolyoz kefoz , omurga eğriliği , omurga eğriliği nedenleri , omurga eğriliği belirtileri , omurga eğriliği tedavisi , omurga eğriliği tanısı